آشنایی با لنز و انواع آن

آشنایی با لنز و انواع آن

لنز (به انگلیسی: Lens) استوانه‌ای حاوی مجموعه‌ای از عدسیها است که نور را از خود عبور داده و به درون دوربین هدایت می‌کند و باعث می‌شود که تصویر به صورت واضح بر روی فیلم عکاسی یا گیرنده تصویر منعکس شود.

کیفیت عکس، بیش‌تر به لنز بستگی دارد تا دوربین. لنز دوربین‌های کامپکت قابل تعویض نیستند، همچنین لنز برخی دوربین‌های ارزان‌قیمت را نیز نمی‌توان جدا کرد، اما لنز دوربین‌های تک ‌لنزی بازتابی (SLR) و بعضی دوربین‌های تک لنزی غیر بازتابی (سری کانتاکس) و دو لنزی غیر بازتابی (سری مامیا) قابل تعویض‌اند؛ عکاسان حرفه‌ای معمولاً چندین لنز با فواصل کانونی متفاوت، که بسته به شرایط موضوع بر روی دوربین نصب می‌شود، استفاده می‌کنند.

در دوربین‌ دیجیتال با هربار عوض کردن لنز، مقداری غبار وارد بدنهٔ دوربین می‌شود و روی سنسور می‌نشیند. این مسئله در درازمدت کیفیت تصاویر را کاهش می‌دهد، بنابراین در تعویض لنز باید احتیاط کرد.

همچنین هر لنزی را نمی‌توان به هر دوربینی وصل کرد، زیرا پایه‌های کنترلی لنز که برای برقراری ارتباط با سیستم الکترونیکی دوربین بکار می‌روند و همچنین محل اتصال فیزیکی لنز با دوربین، در دوربین‌ها و مدل‌های مختلف تفاوت دارند.

قدرت و کیفیت لنزها به عوامل گوناگونی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها فاصله کانونی و عدد دیافراگم است. فاصله کانونی برحسب میلیمتر است و معرف زاویه دید لنز است.

هرچه فاصله کانونی لنز کمتر باشد، لنز زاویه دید بازتری دارد و به اصطلاح، لنزی وایدتر است و هرچقدر فاصله کانونی بیش‌تر باشد زاویه دید کوتاه‌تر خواهد بود .

برخی از لنزها فاصله کانونی ثابتی دارند و برخی دیگر متغیرند، لنزهایی که فاصله کانونی متغیر دارند انعطاف‌پذیری بیش‌تری دارند و عکاس راحت‌تر می‌تواند کادربندی کند. در مقابل لنزهای با فاصله کانونی ثابت، کیفیت بالاتری دارند.

مهم ترین قسمت تشکیل دهنده هر دوربین، لنز آن است چون کیفیت لنز تاثیر مستقیم بر تصویر خروجی از دوربین دارد.

  نامگذاری لنزها ؟

بازدید از صفحات اینترنتی مربوط به لنزها برای یک کاربر مبتدی می‌تواند کمی ترسناک به نظر برسد. نام لنزها اغلب شامل لیستی طولانی از حروف و اعداد است، که با اینکه جالب و جذاب به نظر می‌رسند اما می‌توانند برای یک تازه وارد کاملا گیج کننده نیز باشند.

خوشبختانه برای شروع کار می‌توانید با خیال راحت بیشتر آنها را نادیده بگیرید، و عمدتا روی چند چیز تمرکز کنید:

فاصله کانونی – زاویه دید لنز را تعریف می‌کند. دهانه دیافراگم – میزان نور دریافتی لنز را تعیین می‌کند.

سیستم تثبیت تصویر – برخی لنزها به منظور خنثی کردن اثر محوشدگی ناشی از لرزش دست، مجهز به واحد تثبیت اپتیکی هستند.

فرمت – اندازه سنسوری را که لنز برای کار کردن با آن طراحی شده تعریف می کند.

مانت لنز – مشخص می کند که آیا لنز به لحاظ فیزیکی با دوربین شما سازگار است یا نه.

نحوه عملکرد لنز قانون اصلی دوربین پین‌هول.عبور پرتوهای نور از یک جسم از طریق یک سوراخ کوچک ،یک تصویر را شکل می‌دهد.

وظیفه اصلی لنز دوربین تشکیل تصویر است، همه دوربین‌ها (حتی ساده ترین آنها) دارای لنزهایی هستند که از چندین عدسی تشکیل شده‌اند. هر یک از این اجزا به رساندن پرتوهای نور، و بازسازی تصویر (تا آنجائی که ممکن است نزدیک به واقعیت باشد) در حسگر دوربین دیجیتال کمک می‌کنند.

هدف نهائی به حداقل رساندن ناهنجاری‌های تصویری در حالیکه از عناصری با کیفیت حداقل استفاده شود، می‌باشد. خطاهای نوری زمانی ایجاد می‌شود که نقاطی از تصویر زمانی که از اجزای لنز عبور می‌کنند، معادلشان نقاطی که مبین دقیق خصوصیات آن نقاط باشد، نباشد که در نهایت سبب محو شدگی (عدم وضوح) و عدم کنتراست و اختلالات رنگی می‌شود.

فاصله کانونی نخستین عددی که در تشریح مشخصات یک لنز استفاده می‌شود فاصله کانونی آن است. این عدد به همراه اندازه سنسور، زاویه دید لنز را تعریف می‌کند، اعداد کوچکتر نشان دهنده زاویه وایدتر هستند.

لنزهای زوم با استفاده از دو عدد نامگذاری می‌شوند که حداکثر محدوده فاصله کانونی را نشان می‌دهند، به عنوان مثال 18-55mm برای یک لنز کیت زوم نوعی. لنزهای با فاصله کانونی ثابت که زوم نمی‌کنند (و به لنزهای پرایم معروفند) تنها با یک عدد نشان داده می شوند (برای مثال 50mm).

دهانه دیافراگم

دهانه دیافراگم یک لنز، دومین پارامتر اصلی در مشخصات آن است و تعیین می‌کند که لنز توانایی دریافت چه میزان نور را دارد. دهانه دیافراگم به شیوه‌های مختلفی نشان داده می‌شود، F4 ، F/4 و 1:4 همگی یک معنی می‌دهند. عدد کوچکتر نشان می‌دهد که حداکثر دهانه دیافراگم لنز، بزرگتر است و بنابراین نور بیشتری را دریافت می‌نماید.

برای مثال یک لنز با دهانه دیافراگم F2.8 دو برابر یک لنز با دهانه دیافراگم F4 نور دریافت می‌نماید.

هرچه ماکزیمم دهانه دیافراگم یک لنز بیشتر باشد به شما اجازه می‌دهد که در نور کمتری عکسبرداری کنید و بدون استفاده از فلش در محیط مسقف عکس بگیرید. همچنین دهانه دیافراگم بازتر عمق میدان کمتری را ارائه می‌دهد که جنبه مهمی از عکسبرداری خلاقانه است.

چگونه لنز مناسب انتخاب كنيم؟

در عكاسي فقط با عوض كردن لنز ميدان ديد شما از منظره يا تصويري كه مي خواهيد خلق كنيد تغيير خواهد كرد. درك تفاوت بين لنز ها به شما كمك مي كند در شرايط مختلف با انتخاب لنز مناسب بهترين عكس را بگيريد.

– ابتدا بايد سوژه عكاسي خود را انتخاب كنيد.

– اگر سوژه عكاسي شما در فاصله دوري از شما قرار دارد بايد از يك لنز تله ( Telephoto ) استفاده كنيد. تا سوژه را نزديكتر نشان دهيد. در اين صورت به لنزي با با فاصله كانوني بيش از 55 ميليمتر نياز داريد.

– اگر مي خواهيد تصوير خود را عريض تر و پهن تر نشان دهيد بايد از يك لنز وايد ( Wide-Angele ) استفاده كنيد. لنزي وايد است كه فاصله كانوني آن كمتر از 40 ميليمتر باشد.

– براي بيشتر عكس هاي عادي يك لنز معمولي با فاصله كانوني 40 تا 55 ميليمتر مناسب است. چون در اين حالت دهانه لنز بيشتر از هميشه باز مي شود و به شما اجاره مي دهد در شرايط نوري مختلف عكس هاي بهتري بگيريد.

– اگر مي خواهيد فقط يك لنز بخريد بهتر است از يك لنز زوم استفاده كنيد زيرا اين لنز ها انعطاف پذيري شما را زياد مي كنند و هزينه كمتري هم دارند. و در اين حالت فاصله كانوني شما به ميزان بزرگنمايي كه انتخاب مي كنيد بستگي دارد. و خود مي توانيد وضعيت لنز را از وايد تا تله تنظيم كنيد.

انواع لنز :

لنزها انواع و کاربردهای مختلفی دارند که عمده‌ترین تفاوتشان، فاصلهٔ کانونی آن‌ها است که از این نظر می‌توان لنزها را به چند گروه تقسیم کرد:

لنز نرمال لنزی است که فاصلهٔ کانونی آن ۳۵ تا ۵۵ میلیمتر یا تقریباً به اندازهٔ قطر فیلم باشد. اما اصولاً لنز نرمال مترادف با ۵۰ میلیمتر است. تصویری که لنز نرمال ایجاد می‌کند تقریبا همان چیزی است که چشم ما می‌بیند، بنابراین از این جنبه هم تصویر آن نرمال است.

لنز واید به لنزهایی گفته می‌شود که فاصلهٔ کانونی آنها از قطر سطح حساس عکاسی (نگاتیو یا سنسور) کوتاهتر باشد. این لنزها زاویهٔ دید بازی را در اختیار عکاس قرار می‌دهد و از پرمصرف ترین لنزها نزد عکاسان هستند و برای عکاسی منظره و عکاسی معماری استفاده می‌شود.

از این لنز در مکان‌هایی که امکان عقب رفتن عکاس برای قرار گرفتن تمام سوژه مورد نظر در کادر نباشد کاربرد مناسبی دارد و با استفاده از این لنز می‌توان فضای بیشتری را در عکس جای داد.

این لنزها بیش‌تر برای عکسبرداری از مناظر، مجالس، تاسیسات صنعتی، آثار باستانی و به طور کلی جاهایی که به وسعت میدان دید لنز نیاز است، کارایی بسیار خوبی دارند و استفاده از این لنزها در یک مورد اصلاً مناسب نیست و آن هم عکاسی پرتره‌است، زیرا برای عکاسی با لنزهای زاویهٔ باز، نزدیک شدن بیش از حد به موضوع است که این کار، اعوجاج شدید تصویر را به همراه خواهد داشت.

عمق میدان وضوح این لنزها به مراتب بیشتر از سایر لنزهاست، به طوری که در بسیاری از شرایط تا فاصلهٔ بی‌نهایت لنز (گاه تا ۱۰۰ متر) در وضوح دائمی لنز قرار می‌گیرد.

لنزهای سوپر واید (آلترا واید) لنزهایی تا دامنه 24 م م جزء لنزهای واید محسوب میشوند…لنزهای سوپر واید از این رنج کمتر هستند و حتی تا 12 م م هم ساخته میشوند….اما رنج رایج در این گروه 16 م م است……این لنزها هم در موارد گفته شده کاربرد بیشتری دارند….

لنز تله یک مجموعه از لنزهای تله لنز تله به لنزهایی گفته می‌شود که فاصلهٔ کانونی آنها از قطر تصویری که روی فیلم تشکیل می‌دهند بلندتر است، به عبارت دیگر هر لنزی که فاصلهٔ کانونی آن از فاصلهٔ کانونی لنز نرمال دوربین بلندتر باشد، برای آن دوربین لنز تله محسوب می‌شود.

این لنزها به دو گونهٔ لنز تله کوتاه و لنز تله بلند تقسیم می‌شوند که لنزهای تله کوتاه در محدودهٔ ۸۵ تا ۲۵۰ میلیمتر و تله‌های بلند از ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیمتر هستند.

هر دو گروه این لنزها کاربرد زیادی در عکاسی ورزشی و عکاسی حیات وحش دارند. زاویهٔ دید لنزهای تله بسته تر از زاویهٔ دید چشم انسان است و میدان دید محدودی دارند و در حقیقت هرچه بزرگ تر شوند، محدودیت میدان دید آنها هم بیش تر می‌شود.

لذا این لنزها فضای بسته تری از صحنهٔ عکسبرداری را روی فیلم ثبت می‌کنند. به همین دلیل هم عملکرد این لنزها به گونه‌ای است که پرسپکتیو صحنه را به ظاهر فشرده تر از حد معمول آن می‌سازند.

در نتیجه اجزای تصویری که تشکیل می‌دهند به نظر بزرگ تر می‌آید و فاصلهٔ بین آن‌ها نیز کمتر از حد معمول می‌شود. عمق میدان لنزهای تله به مراتب کمتر از عمق میدان سایر لنزهاست، به طوری که گاهی فقط چند سانتی متر از میدان دید جلوی دوربین در محدودهٔ وضوح لنز قرار می‌گیرد.

این امر یکی از ویژگی‌های زیبا و خاص لنزهای تله به شمار می‌شود، زیرا این تمهید برای برجسته و متمایز کردن موضوع اصلی از محیط اطراف آن یا شاخص کردن قسمتی از جزئیات صحنهٔ عکسبرداری کاربرد بسیار خوبی دارد.

لنزهای تله از نظر مشخصات فیزیکی، سنگین تر و بلندتر از لنزهای نرمال هستند و به همین دلیل هم تله‌های بسیار بلند، جایگاه ویژه‌ای برای نصب ‎تک‌پایه یا سه پایه‎ دارند.

لنز تله‌ای که فاصلهٔ کانونی آن دو برابر بیش تر از فاصلهٔ کانونی لنز نرمال باشد، تصویر را دو برابر بزرگ تر روی فیلم ثبت می‌کند. به همین نسبت هرچه فاصلهٔ کانونی لنز بلندتر شود، تصویری بزرگتر بدست می‌آید.

از اینرو، لنزهای تله قادرند از فواصل نسبتا دور بخوبی قسمتی از یک صحنه را به تصویر درآورند. لنزهای تله برای عکسبرداری در جاهایی که نباید زیاد به موضوع نزدیک شد، مانند عکاسی ورزشی یا عکاسی حیات وحش، کارآیی بسیار خوبی دارند. همچنین از این لنزها در عکاسی پرتره هم استفاده می‌شود. هرچه فاصلهٔ کانونی لنزهای تله بلندتر شود، حداقل فاصلهٔ ممکن عکسبرداری با آنها نیز زیادتر می‌شود.

لنزها 800 و 1200 م م جزء لنزهای سوپر تله فتو هستند…..

لنز زوم به لنزی گفته می‌شود که دارای فاصله کانونی متغیر باشند. به عنوان مثال از ۲۴ تا ۱۲۰ میلیمتر یا ۸۰ تا ۲۰۰ میلیمتر. این لنزها داری فاصله کانونی متغیر هستند…رنج این لنزها میتواند از سوپر واید تا واید و یا از واید تا تله و یا از نرمال تا تله و…باشه….این لنزها تقریبا همه کاره هستند…..وبرای عکاسی معمولی و حتی حرفه ای مورد استفاده قرار میگیرند….تنظیم مقدار زوم لنز از طریق حلقه‌ای که بر روی استوانهٔ لنز قرار دارد انجام می‌شود که با چرخاندن آن فاصلهٔ کانونی لنز هم تغییر می‌کند.

لنزهای زوم لنزهایی هستند که فاصلهٔ کانونی آن‌ها متغیر است. در ساختمان این لنزها چندین گروه از عدسی‌های مختلف بطور شناور بکار رفته‌است که این امر تغییر فاصلهٔ کانونی را امکان پذیر می‌سازد.

این لنزها را با دو عدد کوتاه ترین و بلندترین فاصلهٔ کانونی آن‌ها مشخص می‌کنند، برای نمونه یک لنز زوم 18-۱۳۵ میلیمتری، امکان استفادهٔ پیوسته از تمام فواصل کانونی بین 18 تا ۱۳۵ میلیمتری را فراهم می‌کند، بدین ترتیب، یک لنز زوم به تنهایی کار چندین لنز را انجام می دهد.

مثال سوپر واید تا واید(35-16/40-17/و برای کراپهای 1.6 و 1.5 میتوان از 24-12/20-10/22-10/و…نام برد) مثال واید تا تله…70-24/105-24/105-28/200-18/…. مثال واید تا تله…300-28/200-28….. مثال نرمال تا تله….200-55/500-50 و برای کراپهای 1.6 و 1.5 میتوان از 200-28 نام برد… مثال زوم تا سوپر زوم میتوان 400-100/300-100 /400-135/500-170/و…نام برد….از این لنز ها به عنوان تله فتو زوم لنز هم یاد آوری میشود…

لنز اصلاح پرسپکتیو: لنز تصحیح پرسپکتیو یا لنز PC لنزی است که خطاهای پرسپکتیوی را اصلاح می‌کند و در عکاسی معماری کاربرد دارد. نمایی که از آثار معماری عکسبرداری می‌شود معمولاً با مرکز اثر زاویه دارد و به همین خاطر پرسپکتیوی ایجاد می‌شود که مطلوب نیست. این لنز قابلیت چرخش به جوانب یا بالا و پایین (Shift, Tilt, Swing, Rise/Fall) و یا هردو را دارند.

لنز ماکرو لنزی است که علاوه برداشتن همهٔ مشخصات لنزهای معمولی، امکان فوکوس کردن در فاصله‌های کم و قابلیت بزرگنمایی اشیا که برای عکاسی ماکرو لازم است را نیز دارد.

این لنزها بزرگنمایی برابر با اندازه واقعی شیع در فاصله خاصی ایجاد میکنند….کاربرد این لنزها …عکاسی از اشیایی کوچکی که قصد بزرگنمایی آنها باشد و یا موجوداتی که امکان نزدیک شدن به آنها نیست…مثل پروانه …ملخ و…..(نه شیر و ببر)… این لنزها بزرگترین اندازه رو در فاصله خاصی از دهانه لنز ایجاد میکند…. رنج این لنزها از 50 م م تا 180 م م است…. تفاوت یزرگنمایی این لنزها با توجه به فاصله کانونی آن در مسافت خاصی میباشد….یعنی تمام این لنزها بزرگنمایی 1 به 1 از تصاویر ایجاد میکنند…

لنز چشم ماهی (به انگلیسی: Fisheye lens) لنزهایی هستند که حداکثر زاویهٔ دید را به بیننده می‌دهند. معمولا فاصله کانونی آنها بین ۶ تا ۱۶ میلیمتر است. دلیل نام گذاری این لنزها، شباهت آنها به چشم ماهی و محدب بودن عدسی بیرونی لنز می‌باشد هرچه محدب بودن این عدسی بیشتر باشد زاویهٔ دید، بازتر و انحنای خطوط بیشتر خواهد بود. عکس حاصل از این لنزها به شکل دایره‌وار می‌باشد که از این لنز برای ایجاد جلوه‌های ویژه تصویری استفاده می‌گردد. نمونه چشمی درب منازل مثلا لنز 60 م م در فاصله 7 سانتیمتری از دهانه بیشترین بزرگنمایی و لنز 100 م م در 12 …و لنز 180 در 22 سانتی چنین بزرگنمایی ایجاد میکند…. طبیعی است که با یک لنز 60 م م نمیشه بزرگنمایی 1 به 1 از یک پروانه داشت…چون پروانه…… اما با لنز 180 این کار امکانپذیر است.

لنزهای فیکس. رنج این لنزها از 15 م م شروع میشه و در کانن تا 1200 م م و در سیگما تا 800 م م ختم میشه….. این لنزها دارای دیافراگم بزرگی هستند و تا 200 و 300 م م حتی دیافراگم 2.8 رو نیز دارند.. این لنزها امکان استفاده از شاترهای سریع رو در نور کم فراهم میکنند….

لنزهای فیکس پرتره از این لنزها برای عکاسی از پرتره استفاده میکنند..رنج این لنزها از 85 م م تا 200 م م است که بیشترین استفاده آن رنج 135 م م است..البته از لنزهای زوم هم برای این کار استفاده میکنند…اما این لنزها دارای کیفیت برتری نسبت به بقیه لنزها هستند.

چند نکته : -هنگامی که از لنز تله براي عكاسي استفاده مي كنيد بايد بيشتر دقت كنيد و دوربين را كاملاً ثابت نگه داريد.

– از لنز وايد بايد زماني استفاده كنيد كه در فضاي محدودي مانند اتاق قرار داريد و نمي توانيد به اندازه كافي عقب برويد تا از منظره اي كه از پنجره ديده مي شود عكس بگيريد و يا مي خواهيد در عكس خود عمق و حالت سه بعدي را با اغراق نمايش دهيد.

وقتي كه از يك لنز زوم استفاده مي كنيد بايد سرعت شاتر خود را بالا ببريد اين عمل باعث محدود شدن نور ورودي به سنسور هاي دوربين مي شود ولي در عوض اثر لرزش در عكس كمتر مي شود و مي توانيد بدون احتياج به سه پايه عكس بگيريد.