اعوجاج لنز دوربین : انواع اعوجاج و راه حل های آن
اعوجاج به معنی تغییر شکل یا انحنای عکس است که بر اثر عوامل مختلفی مثل نوع لنز، رخ می دهد و می تواند سبب تغییراتی در تصویر گرفته شده شود. این مطلب به شما کمک می کند تا با مفاهیم اعوجاج لنز دوربین آشنا شوید و بتوانید علت آن را کشف و اصلاح کنید و تصاویری بدون اعوجاج داشته باشید. با کمک مقاله اعوجاج لنز دوربین، گامی به سمت بهبود تصاویرتان برمی دارید. پس با ما همراه شوید.
اعوجاج لنز دوربین در عکاسی به این علت است که لنزهای دوربین بی نقص نیستند و سبب می شوند تصاویر دارای اعوجاج یا انحنا شوند. البته این یک مساله رایج است؛ برای مثال در برخی از عکس ها، خطوط مستقیمی که ساختمان یا برج را شکل می دهند به نظر می رسد که انگار دچار خمیدگی شده اند.
لنز دوربین از از تعدادی عناصر عدسی تشکیل شده است که با همکاری یکدیگر، تصویر را روی فیلم یا سنسور دیجیتال دوربین متمرکز می کنند. پرتوهای نوری که از سمت سوژه عکاسی به لنز دوربین می رسد، پس از برخورد به لنز، از آن عبور کرده و با تغییر زاویه یا انکسار نور، بر روی سطح سنسور دوربین متمرکز می شوند.
علت به وجود آمدن اعوجاج لنز دوربین
اعوجاج لنز دوربین
از اختلالاتی که معمولا در اثر عبور نور از لنز رخ می دهد و سبب درفرمه شدن تصاویر می شود، می توان اعوجاج لنز دوربین را نام برد. گاهی اوقات بنا به دلایلی مثل نوع لنز و فاصله سوژه تا دوربین، پرتوهای نور دچار اختلال شده و تصاویر، دچار اعوجاج شده که باعث ایجاد منظره ای غیرقابل قبول می شود.
هر لنز درجات متفاوتی از اعوجاج دارد، که در بعضی از لنزها این میزان بیش از بقیه است. لنزهای واید و لنزهای چشم ماهی بیشترین اعوجاج در عکاسی را دارند و دلیل آن داشتن دید واید یا وسیع تر است.
لنزهای راست خط در مقابل لنزهای منحنی خط
لنز خطی به لنزی گفته می شود که در آن، خطوط مستقیم مانند دیوارهای ساختمان ها، با خطوط مستقیم ظاهر می شوند. این نوع لنزها از نظر نوری به‌صورت «راست خط» طراحی شده اند که به وسیله آنها می توانید به خطوط صاف و بدون خمیدگی برسید (مثل دید چشم). لنزهای راست خط، سوژه را تا لبه های فریم می کشند تا آن ها را به صورت صاف نمایش دهند.
لنز منحنی خط به بیان ساده، یک لنز واید است که نسبت به لنزهای معمولی، زاویه ای وسیع تر را نمایش می دهد. این نوع لنز به شما این امکان را می دهد که سوژه های بیشتری را در کادر داشته باشید و یا بدون از بین بردن لبه ها، به سوژه خود نزدیک تر شوید. لنزهایی مانند چشم ماهی یا «فیش‌آی» به صورت منحنی خط، طراحی شده اند.
لنز منحنی خط، برخلاف لنز راست خط، به جای کشیدن سوژه ها تا لبه های فریم، با منحنی کردن خطوط صاف، تصویر را دچار اعوجاج می کند؛ مانند چشمیِ در یا آیفون های تصویری.
اعوجاج لنز دوربین
انواع اعوجاج لنز دوربین
در عکاسی دو نوع اعوجاج وجود دارد: نوری (optical) و پرسپکتیو (perspective) و هر دو اعوجاج به نوعی سبب تغییر شکل تصاویر می شوند. گاهی اوقات این تغییرات، قابل چشم پوشی است اما در مواردی، تصویر به طور قابل توجهی دچار تغییر شده است.
از آن جایی که اعوجاج اپتیکال به علت طراحی نوریِ لنزها ایجاد می شود (بنابراین اغلب “اعوجاج لنز” نامیده می شود) و اعوجاج پرسپکتیو در اثر موقعیت دوربین، نسبت به سوژه و یا موقعیت سوژه در فریم تصویر به وجود می آید، مسلما تمایز بین این دو نوع، بسیار مهم است؛ چون شما هنگام عکاسی، کم و بیش با اعوجاج ها مواجه می شوید؛ هدف این مقاله، تشریح انواع اعوجاج لنز دوربین به همراه نمونه های تصویری است.
به طور کلی، سه نوع اعوجاج نوری یا اپتیکال وجود دارد:
- اعوجاج خمره ای یا بشکه ای (barrel or Convex distortion): این نوع اعوجاج معمولا در لنزهای واید دیده می شود و جهت خطوط منحنی به سمت لبه ها است.
- اعوجاج جاسوزنی (pincushion distortion): دقیقا مخالف اعوجاج خمره ای است و جهت خطوط منحنی به سمت مرکز می باشد.
- اعوجاج سبیلی (Mustache distortion): این نوع اعوجاج، ترکیبی از اعوجاج بشکه ای و جاسوزنی است.
اعوجاج نوری یا اپتیکال
ابتدا برای درک بهتر اعوجاج لنز دوربین، اعوجاج صفر را مورد بررسی قرار می دهیم. چنین لنزهای بی نقصی، به ندرت پیدا می شوند؛ زیرا اکثر لنزها حداقل دارای یک نوع اعوجاج هستند. در این حالت، ما هیچ تحریف و اعوجاجی در تصویر مشاهده نمی کنیم و سوژه به صورتی نمایش داده خواهد شد که با چشم دیده می شود.
1. اعوجاج خمره ای یا بشکه ای (barrel distortion)
آیا تا به حال تصویری از خود گرفته اید که متوجه شوید شما قربانی اعوجاج خمره ای شده اید؟ وحشت نکنید! هنگام گرفتن یک عکس با لنز واید، اعوجاج خمره ای باعث می شود که تصاویر شما متورم به نظر برسند و به صورت بشکه درآیند! اعوجاج بشکه ای به این دلیل رخ می دهد که میدان دید لنز، بسیار وسیع تر از اندازه تصویر است و از این رو باید “فشرده” شود.
همین فشردگی سبب می شود که خطوط مستقیم موجود در سوژه عکس برداری به طور مشهود، انحنا پیدا کنند. در نتیجه، خطوط مستقیم به سمت لبه های فریم، خم می شوند. توجه داشته باشید که خطوط مرکز تصویر، به صورت مستقیم مشاهده می شوند. به این نوع اعوجاج، اعوجاج منحنی الخط نیز گفته می شود.
اعوجاج خمره ای یا بشکه ای
این نوع اعوجاج زمانی که خطوط مستقیم در تصویر شما وجود دارد، بسیار محسوس است. این حالت در واقع باعث می شود که خطوط صاف به سمت لبه های تصویر دچار خمیدگی شده و حالت خمره مانندی به خود بگیرند.
این اتفاق در سوپرواید و و لنز چشم ماهی بیشتر رخ می دهد. همچنین در بسیاری از لنزهای زوم با فاصله های کانونی نسبتا کم، ظاهر می شود. علاوه بر آن، فاصله سوژه تا دوربین می تواند موجب تغییر در کم و زیاد شدن میزان اعوجاج تصویر شود.
برای کاهش اعوجاج خمره ای می توان از خنثی کننده نوری یا اپتیکال بهره برد که تا حد قابل قبولی سبب کاهش این نوع اعوجاج لنز دوربین می شود؛ اما حذف کامل چنین اعوجاجی غیر ممکن به نظر می رسد.
نمونه ای از اعوجاج خمره ای یا بشکه ای
2. اعوجاج جا سوزنی (pincushion distortion)
اعوجاج جاسوزنی، یک اثر لنز است که باعث می شود، تصاویر در مرکز، فشرده شوند. برای تصور آن می توانید این گونه فکر کنید: مانند وقتی که سوزن به درون جاسوزنی، فشار وارد می کند.
یک راه دیگر برای تجسم کردن اعوجاج جاسوزنی، نگاه کردن به یک تکه کاغذ رسم است. اگر در مرکز این کاغذ رسم، فشار وارد کنید، متوجه می شوید که خطوط مستقیم شبکه به سمت داخل حرکت می کنند. اگر شما در حال عکاسی از یک ساختمان بلند با خطوط مستقیم باشید، اعوجاج جاسوزنی لنز، همین تاثیر را خواهد داشت.
این نوع اعوجاج لنز دوربین می تواند اثرات ناخوشایندی در تصاویر شما ایجاد کند. با این حال، اصلاح یا به حداقل رساندن این مشکل، زمانی که شما علت این اتفاق را می دانید، آسان است.
اعوجاج جا سوزنی
اعوجاج جاسوزنی دقیقا در سمت مقابل اعوجاج خمره ای قرار دارد. مانند زمانی که یک “نیشگون” از وسط تصویر گرفته شود! تصویر به سمت داخل خم می شود؛ خطوط صاف به سمت مرکز، خم یا دچار انحنا و اعوجاج می شوند. این بار چون میدان دید لنز، کوچک تر از تصویر است، بنابراین به نظر می رسد که تصویر “کشش” دارد و دچار کشیدگی شده است.
اغلب لنزها مانند لنزهای زوم، واید، استاندارد و تله فوتو، معمولا در فواصل کانونی کوتاه از اعوجاج بشکه ای رنج می برند. اما این نوع اعوجاج در فواصل کانونی بالاتر به اعوجاج جاسوزنی تبدیل می شود.
اعوجاج جاسوزنی به خصوص بر روی لنزهای زوم، پدیده ای شایع است. اما لنزهای تله فوتو گران قیمت دارای عناصری هستند که به طور قابل توجهی اعوجاج خود را به سطوح قابل اغماض کاهش می دهند.
اما اغلب لنزهای زوم حرفه ای، گرفتار اعوجاج جاسوزنی می شوند. این اعوجاج لنز دوربین در حقیقت می تواند برای پرتره ها عالی باشد، زیرا می تواند باعث شود که مردم لاغرتر از خودشان به نظر برسند!
نمونه اعوجاج جا سوزنی
اعوجاج جاسوزنی را می توان به راحتی در برنامه های ویرایش تصویر مانند فتوشاپ، که شامل یک فیلتر تصحیح “اعوجاج” است، اصلاح کرد. برنامه های ویرایش عکس رایگان نیز اصلاحاتی ارائه می دهند که کمتر است.
چند قدم بردارید تا اعوجاج لنز دوربین جاسوزنی را حذف یا کاهش دهید
از آنجایی که اعوجاج جاسوزنی به طور معمول اجسام را با خطوط مستقیم تحت تاثیر قرار می دهد، شما می توانید با عکاسی از اشیائی که خطوط مستقیم ندارند، این اثر را به حداقل برسانید (البته همیشه ممکن نیست). سعی کنید در عکاسی، از حداکثر بزرگنمایی لنز زوم تله فوتو اجتناب کنید.
به سوژه نزدیک تر شوید و اگر ممکن است زوم کنید و یا تصویر را کمی بیشتر از آن که ممکن است دوست داشته باشید، زوم کنید و در کامپیوتر کراپ کنید.
به مکان دیگری بروید و ببینید که آیا یک دیدگاه متفاوت، این اعوجاج را کاهش می دهد یا نه. همچنین ممکن است بخواهید پرسپکتیو را به طور کامل تغییر دهید تا اعوجاج به یک جنبه خوب برای زیبایی شناسی تصویر تبدیل شود (وقتی توانایی اصلاح آن را ندارید حداقل آن را ارتقا بدهید).
اگر شما در سوژه خود خطوط مستقیم دارید، سعی کنید تا جای ممکن، آن ها را به مرکز کادر، نزدیک نگاه دارید. خطوط کنار لبه کادر نیز به نظر می رسد که بیشتر تحریف می شوند زیرا کادر، یک خط کاملا مستقیم است.
3. اعوجاج سبیلی (Mustache distortion)
اعوجاج سبیلی
این نوع اعوجاج، ترکیبی از اعوجاج خمره ای و جاسوزنی است و به آن اعوجاج موج دار و پیچیده هم گفته می‌شود. چشم خراش ترین اعوجاج لنز دوربین، اعوجاج سبیل است. در این نوع اعوجاج، خطوط صاف به سمت مرکز فریم یا کادر خم می شوند و سپس در لبه ها به سمت بیرون خم می شوند.
به دلیل پیچیدگی و خمیدگی و انحناها، اغلب به این نوع اعوجاج لنز دوربین، اعوجاج “پیچیده” اطلاق می شود، زیرا شاخصه های آن پیچیده بوده و رفع آن بسیار پر زحمت است.
در حالی که این نوع اعوجاج پتانسیل اصلاح را دارد اما اغلب به یک نرم افزار تخصصی نیاز دارد. شما نمی توانید برای رفع این اعوجاج تنها از ابزار ساخته شده در لایت روم و فتوشاپ استفاده کنید، مگر این که یک پروفایل لنز خاص برای مقابله با چنین اعوجاجی ساخته شده باشد.
اگر شما قصد دارید که با این تحریف مانند نوع اعوجاج بشکه برخورد کنید، در نهایت باعث می شوید که نقاط کرانی یا حاشیه ای را خیلی بیشتر برجسته یا خمیده تر کنید.
همچنین، اگر شما سعی کنید اعوجاج جا سوزنی آن را جبران کنید، با انحنای بیشتر به سمت مرکز رو به رو خواهید شد.
بعضی لنزهای قدیمی تر، همین طور لنزهای مدرن، تصاویر ناخوشایندی از اعوجاج سبیلی ایجاد می کنند.
اعوجاج پرسپکتیو (perspective) شکل دیگری از اعوجاج
یک باور رایج در دنیای عکاسی وجود دارد که فاصله دوربین تا سوژه را می توان به عنوان مجرمی در ایجاد اعوجاج شناخت!
نوع دیگر اعوجاج، اعوجاج پرسپکتیو است. برخلاف اعوجاج نوری، اعوجاج پرسپکتو، هیچ ارتباطی با لنز ندارد و در واقع این انحراف، به دلیل خطای لنز نیست. بلکه به دلیل نزدیکی دوربین به سوژه است که سبب اعوجاج می شود.
این اعوجاج با کمتر شدن فاصله بین سوژه و لنز دوربین، بیشتر می شود و سبب ایجاد تصاویر با اعوجاج پرسپکتیو می گردد.
وجود رابطه یا فقدان رابطه فاصله کانونی با اعوجاج پرسپکتیو
شما می توانید ده ها مقاله را به صورت آنلاین پیدا کنید که بیان کرده اند، لنزهای واید برای عکاسی پرتره قابل قبول نیستند. زیرا به نظر می رسد که باعث انحراف چهره می شوند و بیان می کنند که یک لنز راست الخط بدون در نظر گرفتن فاصله کانونی آن، اشیا را در کادر تحریف نمی کند؛ بلکه یک لنز منحنی الخط تصویر را تحریف خواهد کرد.
این تصور اشتباهی است؛ به استثناء لنزهای فیش آی، تمامی لنزها پرسپکتیو یکسانی دارند – فاصله دوربین تا سوژه است که پرسپکتیو را تعیین می‌کند، نه فاصله کانونی.
در لنزها با فاصله های کانونی بالا، باید در فاصله دورتری از سوژه بایستید تا بتوانید سوژه را در فریم جا دهید. اما در لنزهایی با فاصله کانونی پایین باید در فاصله نزدیک تری از سوژه قرار بگیرید.
پس اگر یک لنز ۵۰ میلی متری و یک لنز ۸۵ میلی متری داشته باشید، هیچ تفاوتی در پرسپکتیو آنها وجود ندارد؛ مگر این که بخواهید در یک نقطه بایستید و فاصله سوژه با هر دو لنز یکسان باشد.
در این صورت سوژه در لنز ۵۰ میلی متری به دلیل فاصله کانونی کوتاه تر، کوچک تر نشان داده می شود و در لنز با فاصله کانونی بیشتر، احتمال بزرگنمایی سوژه در فریم خواهد بود.
منظره اعوجاج این اتومبیل را ببینید که از لنز واید ۱۴ میلی متری گرفته شده است. لنز، این اعوجاج را ایجاد نمی کند، بلکه فاصله سوژه تا لنز است که اعوجاج ایجاد می کند. از آنجایی که تصویر در فاصله نزدیک با یک لنز واید ثبت شده است، سمت راست خودرو به شکل نامتعارفی بزرگ تر از سمت چپ آن است؛ اما در حقیقت این گونه نیست.
مقایسه اعوجاج پرسپکتیو در فواصل مختلف
این تصویر همان صحنه است که از همان لنز در فاصله متفاوت گرفته شده است. این تصویر، اعوجاج بسیار کمتری دارد و نشان می دهد که فاصله سوژه تا لنز، مسئول ایجاد اعوجاج می باشد، نه فاصله کانونی!
مقایسه اعوجاج پرسپکتیو در فواصل مختلف
اعوجاج پرسپکتیو در لنزهای واید
لنزهای واید (Wide angle) وقتی که سوژه در فاصله نزدیکی به لنز است، باعث اعوجاج می شوند. لنز واید، اشیا را خود به خود دچار اعوجاج نمی کند.هنگامی که یک شی را به لنز در هر فاصله کانونی نزدیک می کنید، تصویر حاصل دارای اعوجاج ناشی از تغییر زوایای نور ورودی به لنز می شود. هرچه سوژه نزدیک تر باشد، تفاوت زاویه بین اشیا در مرکز کادر و لبه ها بیشتر خواهد بود، به این معنی که اشیا در مرکز کادر یا فریم بزرگ تر و لبه ها کوچک تر خواهد بود.
اعوجاج پرسپکتیو در عکاسی پرتره
اعوجاج پرسپکتیو، بیشتر با عکاسی پرتره مطرح می شود، اما این نوع اعوجاج برای هر چیزی که در حال عکاسی از آن هستید، صادق است. اگر می خواهید یک تصویر پرتره سر و شانه استاندارد از یک فرد را با کمک لنز واید بگیرید، باید به سوژه نزدیک شوید و به همین دلیل صورت سوژه به خاطر نزدیکی بیش از حد فاصله کانونی و سوژه، دچار اعوجاج خواهد شد. اگر شما دورتر از سوژه بایستید، اعوجاج، محو خواهد شد؛ اما شما دیدگاه مناسب از سر و شانه ها را از دست خواهید داد. اینجا است که عکاس، دچار تردید می شود.
اعوجاج پرسپکتیو در عکاسی پرتره
اگر از فاصله نزدیک عکس بگیرید، بینی، چشم ها و لب به شکل غیر واقعی بزرگ و گوش ها کوتاه می شود. هر چه فاصله سوژه تا دوربین بیشتر می شود، بینی و چشم ها بسیار بزرگ و گوش ها حذف شده اند و اعوجاج بیشتر می شود.
اعوجاج پرسپکتیو در لنزهای تله فوتو
لنزهای تله فوتو با جادوگری، اعوجاج پرسپکتیو را اصلاح نمی کنند؛ بلکه فاصله کانونی بیشتری را بین سوژه و عکاس، اجازه می دهد و این امر شما را وادار می کند تا از سوژه، فاصله بگیرید.
همچنین لنز تله فوتو به صورت اپتیکی، یک شی را فشرده می کند، زیرا یک تفاوت زاویه ای بسیار کوچک بین پرتوی نوری که وارد لنز می شوند، وجود دارد. هنگامی که قرار بر عکاسی پرتره باشد، مقدار مشخصی از فشرده سازی، برای سوژه مناسب به نظر می رسد به همین دلیل است که لنزهای تله فوتو اغلب برای پرتره ترجیح داده می شوند.
اگر در وسط یک جاده صاف بایستید و به سمت افق نگاه کنید، به نظر می رسد که جاده باریک می شود. ما می دانیم که جاده باریک نیست، اما می بینیم که در فاصله ای دور این اتفاق می افتد، چون چیزهای دورتر، کوچک تر به نظر می رسند. همین اصل را به یک ساختمان بلند نیز می توان اعمال کرد. در پیاده رو بایستید و مستقیم به یک آسمان خراش ۱۰۰ طبقه نگاه کنید. این ساختمان به نظر می رسد که به دلیل فاصله از چشم ما تا صدمین طبقه، باریک شده است.
اعوجاج پرسپکتیو در پل
اعوجاج پرسپکتیو به دو صورت می تواند رخ دهد: یا به صورت واید که در بالا ذکر شد و یا به صورت اعوجاج فشرده سازی، که این نوع اعوجاج فقط با لنزهای تله فوتو امکان پذیر است چون باید عکاس در فاصله دورتری نسبت به سوژه قرار گیرد که این امر سبب می شود اجسام بسیار دورتر در مقایسه با دیدگاه طبیعی خود، بزرگ تر ظاهر شوند.
آیا اعوجاج لنز دوربین می تواند سرگرم کننده باشد؟!
ایجاد اعوجاج به صورت عمدی، زمانی است که می خواهید جنبه ای طنزگونه را به نمایش بگذارید. یا زمانی که بخواهید حس خاصی در عکس ایجاد کنید. مثلا این که سوژه های شما به عنوان یک بیننده به سمت شما می آیند یا زمانی که می خواهید یک چشم انداز منحصر به فرد ایجاد کنید.
جمع بندی
اعوجاج، یک تحریف در تصاویر گرفته شده توسط دوربین است که به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: اعوجاج نوری و پرسپکتیو. اعوجاج نوری، خود به سه دسته اعوجاج بشکه ای، جا سوزنی و سبیلی تقسیم می شود.
اعوجاج بشکه ای سبب می شود خطوط صاف به سمت لبه ها خمیده شوند. علت آن، این است که میدان دید لنز، بسیار وسیع تر از اندازه تصویر است و لنز برای در کادر قرار گرفتن تصویر، نیاز به فشرده سازی تصویر دارد و بنابراین تصویر، شکل بشکه ای به خود می گیرد.
در اعوجاج جاسوزنی، خطوط صاف به سمت مرکز خمیده می شوند، زیرا این بار چون میدان دید لنز، کوچک تر از تصویر است، تصاویر را کشیده تر می کند. اعوجاج سبیلی، ترکیبی از از این دو نوع اعوجاج می باشد.
ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که اعوجاج نوری به دلیل خطای لنز است؛ به همین دلیل به آن، اعوجاج لنز دوربین گفته می شود.
اعوجاج پرسپکتیو نیز به دلیل نزدیک بودن سوژه به دوربین رخ می دهد و سبب بزرگ نمایی تصویر به صورت غیر واقعی می شود. باید توجه داشت که فاصله کانونی، نقشی در این اعوجاج ندارد، بلکه فاصله سوژه تا دوربین، تعیین کننده است.
برگرفته شده از:
- photographylife.com
- smartray.com
- bhphotovideo.com
- lifewire.com
- expertphotography.com
فهرست مطالب این مقاله
