عکاسی پین‌هول چیست؟ (Pinhole Camera)
شاید باورش سخت باشد که بدون استفاده از لنز بتوان عکس‌های خیره‌کننده و فوق‌العاده زیبایی گرفت.”پین‌هول” به معنی “سوراخ بسیار ریز” است و به دوربین‌های بدون لنز گفته می‌شود که به جای لنز یک سوراخ کوچک در آنها تعبیه شده است.عکاسی پین‌هول قدیمی‌ترین شیوه‌ی عکاسی است. روشی کارآمد در اولین دوربین‌های عکاسی به نام “کامرا آبسکورا Camera Obscura” که به معنی “اتاقک تاریک” است.
توجه شما را به این نکته جلب می‌کنم که علارغم قدمت روش عکاسی پین‌هول، رکورد جهانی گینس برای بزرگترین عکس چاپی به طول ۳۴ متر و عرض ۹,۶ متر، را در اختیار دارد.
با توجه به علاقه زیادی که در این اواخر در میان عکاسان پدپد آمده، تعدادی از تولیدکنندگان دست به تولید دوربین و حتی به “اصطلاح لنز” پین‌هول زده‌اند.ولی شما به سادگی می‌توانید دوربین DSLR خود را به دوربین پین‌هول تبدیل کنید. با تلفیق این شیوه و تکنولوژی روز، بیراهه نرفته‌ایم اگر بگوییم دست به عملی پست‌مدرن زده‌ایم.برای این کار کافی‌ست از درپوش بدنه (Bady Cap) سیاه رنگ دوربین استفاده کنید. اگر هم ندارید، بخرید. زیرا قیمت کمی دارد و کلاً برای حفاظت از بدنه دوربین لازم است (بعد از تغییرات بازهم قابل استفاده است).
اگر هم درپوش دوربین را دارید که هیچ هزینه‌ای برای ساختن دوربین پین‌هول ندارید.ابتدا مرکز درپوش را با دریل یا هر وسیله‌ی دیگر سوراخ کنید. اندازه این سوراخ می‌تواند از چهار تا ده میلی‌متر باشد. مهم ساخت سوراخ دیافراگم است. اگر می‌خواهید نتیجه مناسبی بگیرید، بهتر است قطر آن از ۰,۳ میلی‌متر بیشتر نشود.
اگر سوراخ کوچک باشد، طبعا ویزور تاریک، کادربندی و نورسنجی سخت شده ولی وضوح خوب و عمق میدان زیادی خواهید داشت، همین‌طور زمان نوردهی بسیار طولانی می‌شود و اگر این سوراخ بزرگ باشد، تصویر وضوح کافی را نخواهد داشت.از یک صفحه فلزی نازک و مقاوم که کمتر از یک میلی‌متر قطر داشته باشد، استفاده کنید. اگر مورد مناسبی پیدا نکردید، از فویل آلومینیمی ضخیم استفاده کنید. با نوک سوزن کوچک‌ترین سوراخی که می‌توانید بر روی آن ایجاد کنید.
چون سوراخ کردن با سوزن پیلیسه به وجود می‌آورد، آن را به آرامی با سمباده نرم، مسطح کنید و سپس رو به نور گرفته و به آن نگاه کرده و ببینید سوراخ مناسبی ایجاد شده است. فویل را بر روی سوراخ درپوش بدنه دوربین بچسبانید. سعی کنید سوراخ فویل(دیافراگم) در مرکز درپوش دوربین قرار بگیرد. فویل را با ماژیک سیاه، رنگ کنید تا از انعکاس ناخواسته‌ی نور جلوگیری شود.
عکاسی با پین‌هول چند ویژگی جالب توجه دارد:
- عدد دیافراگم با سوراخ ۰,۳ میلی‌متر معادل f/۱۳۵ است.
- عمق میدان تقریبا بی‌نهایت است و به همین دلیل نیازی به تنظیم وضوح نیست.
- وضوح در سراسر سطح تصویر یکسان است.
- از اعوجاج و دیستورشن در تصویر خبری نیست، زیرا عدسی‌ای وجود ندارد.
- جلوه بسیار زیبایی در خورشیدگرفتگی به‌خصوص خورشیدگرفتگی حلقوی دارد. محققان همچنان از کارآمدی این شیوه برای بررسی خورشیدگرفتگی سود می‌برند.
- امکان استفاده از چندین سوراخ جهت جلوه‌های “تصویر در تصویر” و کوتاه کردن زمان نوردهی وجود دارد.
- نوردهی با زمان طولانی، به خصوص در عکاسی شهری هر چیزی که در حرکت است، محو شده و فضای شهر بدون انسان و ماشین، حالتی شبیه شهر ارواح پیدا می‌کند.
- عکس‌های گرفته شده عجیب حس و حال هنری و نوستالژیک دارند!
نکات اولیه عکاسی:
دوربین را روی سه‌پایه گذاشته یا محل مناسبی ثابت نگهدارید. برای شروع ISO ۴۰۰-۵۰۰ را انتخاب کنید و نورسنجی و نوردهی کنید. با دیدن نتیجه کار، تصحیحات لازم را انجام دهید. سعی کنید ویژگی‌های این نوع عکاسی را به کار بگیرید. با یک ادیت مناسب عکس زیبایی در اختیار خواهید داشت.چنانچه از نتیجه کار راضی بودید، به روان پاک پیشگامان عکاسی درود بفرستید؛ زیرا اگر آنان نبودند، چنین رسانه ارزشمندی در اختیار من و شما نبود.لذت‌بخش‌ترین عامل در خلق آثار هنری، کوشش و چشیدن شهد کار است. پس در ابتدای کار ناامید نشوید؛ زیرا نیاز به آزمون و خطای بسیاری‌ست. امیدوارم عکس‌های زیبایی از شما ببینم.
توجه: با چند روش ساده می‌توان مرکز درپوش را مشخص کرد. اگر پرگار در اختیار ندارید، درپوش را روی کاغذ گذاشته و دور آن خط بکشید. مربعی مماس با دایره ترسیم کنید. قطرهای مربع را رسم کنید. تقاطع قطرها مرکز دایره است.یا این که صفر خط‌کش را روی نقطه‌ای از محیط دایره گذاشته و بیشترین فاصله نقطه مقابل محیط را پیدا کرده و قطر دایره را رسم کنید. وسط قطر، مرکز دایره است.
اگر این مطلب به نظرتان جالب آمده، اطلاعات بیشتری را در گوگل می‌توانید بیابید. از جمله نحوه محاسبه قطر سوراخ دیافراگم، تعیین فاصله کانونی و آشنایی با تجربیات دیگران و بسیار بیشتر. Pinhole Camera یا DSLR Pinhole Camera را جستجو کنید.
منبع عکس‌ها: گوگل
اینستاگرام سعید نظری
پ.ن. شخصاً عکس‌های راضی کننده زیادی با همین روش با دوربین آنالوگ و بر روی فیلم ثبت کرده‌ام، لیکن با دوربین دیجیتال، کار به مراتب ساده‌تر است.
پ.ن. قبلاً ساده شده این شیوه عکاسی(بدون نیاز به دوربین و لنز) در مجموعه کتاب‌های مدرسه عکاسی، “شیوه‌ها و تکنیک‌های عکاسی” تألیف اینجانب، جهت آموزش کودکان و نوجوانان ارائه شده است. (نشر پیدایش ۱۳۸۳)
