تفاوت انواع سنسور در دوربین های دیجیتال
ابعاد مختلف سنسور دوربین‌ها و توضیحات مربوط به آن
سنسور ها
قلب هر دوربین دیجیتال سنسور تصویر آن است. سنسور تصویر، قطعه‌ای است که نور را به سیگنال‌های الکترونیکی تبدیل می کند. از طریق این سنسور است که دوربین شما تصویر را به‌صورت دیجیتالی ذخیره می کند. به‌جز دوربین های عکاسی دیجیتال، از این قطعه در دیگر ابزارهای تصویربرداری هم استفاده می شود. الگوهای نوری بازتابیده شده یا ساطع‌شده از اشیا بر روی سطح سنسور تأثیر می‌گذارد و باعث ثبت تصاویر می‌گردد.
شاید در گذشته عکاسان چندان دراین‌باره اطلاعات خاصی نداشتند ولی جالب است بدانید که ابعاد سنسور، هنوز هم نکته‌ی بسیار مهمی در حرفه‌ی عکاسی و خرید دوربین محسوب می شود. سنسور گران‌قیمت‌ترین بخش یک دوربین است و هرچه این سنسور بزرگ‌تر باشد طبیعتاً دوربین نیز گران‌تر خواهد بود. به همین دلیل دوربین‌‌های ۲٫۳/۱ اینچی گران‌قیمت نیستند و البته که نمیتوانید دوربین های کامپکت فول فریم، ولی ارزان پیدا کنید.
هرچند امروزه سازندگان دوربین های کامپکت نیز سنسور های بزرگی در محصولات خود تعبیه می‌کنند و دوربین هایی با قابلیت تعویض لنز را با سنسور های کوچک‌تری وارد بازار می‌کنند.
خب این اوضاع را خیلی پیچیده‌تر از قبل کرده است. امروزه، دوربین هایی نیز هستند که با سنسورهای کوچک عکس‌هایی بی‌نظیر ثبت می‌کنند. دوربین هایی با سنسور های بزرگ ممکن است واقعاً کیفیت بالایی در تصویر ایجاد کند ولی در مقایسه با دوربین هایی که سنسور کوچک دارند، واقعاً سنگین و بزرگ بوده و هر دو در بازار، با یکدیگر رقابت می‌کنند.
تکنولوژی مربوط به سنسور ها در طول زمان پیشرفت بسزایی داشته است. تقریباً اطلاعات مربوط به سایز سنسور ها اکثر کاربران را گیج می کند. خصوصاً کسانی که برای بار اول می‌خواهند دوربین بخرند شاید هیچ‌چیزی درباره‌ی سنسور ندانند و فرق ابعاد مختلفشان را درک نکنند. علاوه بر آن، سایز سنسور نسبت مستقیمی با فاصله کانونی لنز دارد. به همین دلیل، هنگام خرید یک دوربین باید به سایز سنسور آن اهمیت زیادی بدهید.
در این مقاله لیستی از انواع سایز سنسورها و کاربرد آن ها قرار داده‌ایم و تأثیر هر سایز بر روی کیفیت را به شما نشان داده‌ایم. اما قبل از هر چیز، باید بدانید که نسبت فاصله‌ی کانونی و سایز سنسور چیست. بنابراین ما به‌طور خلاصه برایتان دراین‌باره توضیح داده‌ایم.
سنسور ها گران‌ترین بخش یک دوربین هستند و به‌این‌ترتیب هرچه سایز سنسور بزرگ‌تر باشد قیمت آن نیز بیشتر است.
سایز سنسور و فاصله‌ی کانونی
سایز سنسور تصویر روی لنز مورداستفاده در دوربین، تأثیر مستقیم دارد. اگر شما یک دوربین کامپکت بخرید، لنز روی خودش سوار است و دارای لنز یکپارچه هستند. پس نیازی نیست زیادی نگران سایز سنسور و نوع لنز باشید.
اما اگر دوربینی با قابلیت تعویض لنز خریداری می‌کنید، مسئله‌ی نوع لنز و سایز سنسور مهم‌تر می شود. چون در این سری دوربین ها، هر لنز یک قالب دایره‌ای دارد که به کمک آن سنسور را پوشش می دهد_منظور قطر حلقه‌ی نوری است که در لنز وجود دارد_و مستقیماً بر ابعاد سنسور تأثیر می‌گذارد. البته یک استثناء نیز وجود دارد که بعداً درباره‌ی آن صحبت خواهیم کرد.
چه دوربین کامپکت باشد و چه دیجیتالی و با قابلیت تعویض لنز، عددی که روی لنز حک می‌شد مقدار حقیقی فاصله‌ی کانونی است. این عدد در صورتی صحیح است که سنسور یا فیلم از نوع ۳۵ میلی‌متری یا فول‌فریم باشند. ولی لنزها برای کار با سنسورهای مختلفی طراحی می‌شوند و فاصله‌ی کانونی مؤثر آن ها بر روی سنسورهای مختلف متفاوت است. به همین دلیل سازندگان عددی به نام فاکتور برش یا Crop Factor را ارائه می‌کنند. این‌گونه، درک مفاهیم مربوط به ابعاد سنسور را راحت‌تر می شود.
برای مثال دوربینی که از فول فریم کوچک‌تر باشد ممکن است از لنزی استفاده کند که فاصله‌ی کانونی آن ۵۵-۱۸ میلی‌متری باشد. اما در حقیقت فاصله کانونی حقیقی کمتر از ۸۲-۲۷ میلی‌متر می‌باشد.
دلیل آن هم این است که سنسور به اندازه‌ی کافی بزرگ نیست که بتواند از کل گستره‌ی تصویر لنز استفاده کند. با بریده شدن بخشی از تصویر توسط سنسور این‌گونه به نظر می‌رسد که فاصله‌ی کانونی طولانی‌تر شده است و گستره‌ی دید بسته‌تر شده است. برای اینکه بدانید هر لنز بر روی هر سنسوری چه فواصل کانونی را ارائه می کند باید فاکتور برش را در فاصله‌ی کانونی واقعی لنز ضرب کنید.
سایز سنسور ها
خب در اینجا ما نگاه دقیق‌تری به سایز‌های سنسور هایی میندازیم که در دوربین های امروزی به کار می‌روند.
نکته: به یاد داشته باشید، تمام سنسور های یک دسته باهم برابر نیستند.
۱-سنسور ۲٫۳/۱ اینچی
ابعاد سنسور: ۶٫۳ در ۴٫۷ میلی‌متر
این کوچک‌ترین سنسوری است که امروزه در دوربین ها به کار می‌رود. این سنسور معمولاً در بدنه‌ی کوچک دوربین های کامپکت قابل استفاده است. اکثر دوربین هایی که از این سنسور استفاده می‌کنند دارای رزولوشن ۱۶ تا ۲۰ مگا پیکسلی است.
از این سنسور در دوربین های مختلف و متفاوتی استفاده می شود اما چون سازندگان روزبه‌روز به سمت طراحی سنسورهای بزرگ‌تر می‌روند، کاربرد این سنسور نیز کمتر و کمتر می شود. به‌طوری‌که امروزه در دوربین های جدید، خیلی کم از این سنسور استفاده می شود.
سازندگان به کمک این سنسور، دوربین های کامپکت بسیار جمع‌وجوری ساخته‌اند که بتوان در آن ها از لنز‌های زوم نیز استفاده کرد. چون زوم کردن با این سنسور ها بسیار راحت است. مثل دوربین های کامپکت superzoom. برای طراحی این دسته از دوربین ها همان بهتر است از سنسور ۲٫۳/۱ اینچی استفاده کرد چرا‌که در صورت استفاده از سنسور های بزرگ، دوربین سنگین‌تر، حجیم‌تر و البته که گران‌تر می شود.
در شرایط نوری مناسب و با استفاده از این سنسور، می‌توان عکس‌های باکیفیت و زیبایی ثبت کرد. اما اگر شرایط نوری مناسب نباشد و نور محیط کم باشد تصاویر ثبت شده دارای نویز آزاردهنده‌ای خواهند بود و همچنین دامنه‌ی پویایی بدی در آن ها، دیده خواهد شد.
از شناخته‌شده‌ترین دوربین های بازار که از این نوع سنسور استفاده می‌کنند می‌توان نیکون P900، کانن SX60، نیکون B700 و کانن SX720 را نام برد.
۲-سنسور ۱٫۷/۱ اینچی
ابعاد سنسور: ۷٫۶ در ۵٫۷ میلی‌متر
این مقدار کمی از سنسور قبلی که توضیح دادیم ( ۲٫۳/۱ اینچی) بزرگ‌تر است. این سنسور ها عمل فوکوس و شارپ نمودن تصویر را کمی راحت‌تر می‌کنند چون به راحتی بک‌گراند را تار می‌نمایند. معمولاً با استفاده از این سنسور ها جزئیات سایه و روشن در عکس بهتر نمایش داده می شود. همچنین در شرایط نوری نامساعد و کم نیز خوب و مفید عمل می‌کنند و با استفاده از تمام منابع نوری موجود در آن شرایط، تصویر باکیفیتی را ایجاد می‌کنند.
تا یک دوره‌ی زمانی کوتاه این سنسور ها بسیار محبوب و پرفروش بودند اما از زمانی که سنسور های ۱ اینچی پا به بازار دوربین ها گذاشتند، از اهمیتشان کاسته شد. از سنسور های ۱٫۷/۱ اینچی در دوربین های کامپکت Pentax در سری Q استفاده می شود. فاکتور برش در این دوربین ها ۴٫۵ برابر است.
۳-سنسور ۱ اینچی
این نوع سنسورها در حال حاضر از محبوبیت زیادی برخوردار هستند. همان‌طور که اشاره شد، این سنسورها بیشتر در دوربین های کامپکت پیشرفته کاربرد دارند و معمولاً با لنزهایی با فاصله‌ی کانونی بین ۷۰-۲۴ میلی‌متر یا ۱۰۰-۲۴ میلی‌متر سازگارند. از این سنسور در دوربین های سوپر زوم مثل پاناسونیک FZ2000 و سونی RX10 III استفاده می شود.
همچنین از سنسور های یک اینچی در دوربین های سری ۱ نیکون (سری دوربین های کامپکت نیکون) و تلفن‌های همراه مثل Panasonic CM1 استفاده می شود.
دوربین هایی که از این سایز سنسور استفاده می‌کنند معمولاً کیفیت عکس بسیار خوبی دارند، به‌خصوص وقتی از دیافراگم‌های باز بهره گرفته شود تا نور زیادی را دریافت کنند. البته تنها ابعاد آن ها نیست که موجب افزایش کیفیت شده است، بلکه در ساختار اکثر آن ها از فناوری‌های جدیدی استفاده شده است که کارایی آن ها را نسبت به سنسورهای معمولی افزایش داده‌اند.
فاکتور کراپ برای سنسورهای یک اینچی ۲٫۷ برابر است، ولی به دلیل اینکه این نوع سنسورها نیز اکثراً در دوربین های کامپکت استفاده می‌شوند نیاز چندانی به این فاکتور نخواهید داشت.
دوربین های شناخته‌شده‌ی سونی مانند RX100 IV، RX100 V و دوربین های سری G کانن مانند G7 X Mark II، G9 X و G5 X از معروف‌ترین دوربین هایی هستند که از این نوع سنسور استفاده می‌کنند.
۴-سنسور Micro Four Thirds
ابعاد سنسور: ۱۷٫۳ در ۱۳ میلی‌متر
از این سنسور در سیستم دوربین های کامپکت و Olympus استفاده می شود. این سنسورها خیلی از سنسور ۱ اینچی بزرگ‌تر می‌باشند، اما به‌هرحال از سنسور های APS-C که پس‌ازاین توضیح خواهیم داد، کوچک‌تر هستند.
سطح این سنسورها یک چهارم سطح سنسور های فول فریم می‌باشد. محاسبه‌ی فاصله‌ی کانونی حقیقی از لنز نیز در این سنسور ها بسیار ساده می‌باشد. تنها کافی است که آن را دو برابر کنید. چون ضریب برش این سنسور ۲ برابر است. اگر دوربینی با لنز ۱۷ میلی‌متری به این سنسور مجهز باشد، فاصله کانونی‌ای برابر با دوربین بدنه فول‌فریم، و لنز ۳۴ میلی‌متری ایجاد می کند.
ورژن ۱۲٫۸ مگاپیکسلی این سنسور در دوربین کامپکت Lumix LX100 از شرکت پاناسونیک، به‌کار می‌رود.
۵-سنسور APS-C
ابعاد: ۲۳٫۵ در ۱۵٫۶ میلی‌متر
از این سنسور خیلی در دوربین های DSLR سطح متوسط( میان رده) و سطح مبتدی استفاده می شود. امروزه در دوربین های کامپکت نیز این سنسور تعبیه می شود. این سنسور تعادل بالایی در کیفیت عکس و حجم فایل‌ها ایجاد می کند و با انواع لنزها سازگار می‌باشد.
دوربین های شناخته‌شده‌ی سطح مبتدی و متوسط مانند نیکون D3300، D3400، D5600 یا کانن ۷۰۰D، ۷۵۰D و ۸۰D از سنسور APS-C استفاده می‌کنند. حتی برخی از دوربین های سطح بالاتر مانند نیکون D7200، نیکون D500 و کانن ۷D Mark II نیز از این نوع سنسور بهره می‌گیرند. در بین دوربین های بدون‌آینه نیز می‌توان سونیa6500، سونی a6300 و کانن EOS M5 را نام برد.
البته همه‌ی سنسورهای APS-C ابعاد یکسانی ندارند و هم‌اندازه نیستند. سنسورهای APS-Cدر دوربین های کانن کمی کوچک‌تر از سنسور های مورد استفاده در دوربین های نیکون و سونی می‌باشند. فاکتور برش سنسور های APS-C در دوربین های کانن معادل ۱٫۶ است، درحالی‌که فاکتور برش آن ها در دوربین های نیکون و سونی ۱٫۵ برابر است.
این نوع سنسورها در کل انعطاف‌پذیری بالایی دارند و واقعاً فرصت خوبی برای عکاسی ورزشی، حیات‌وحش و طبیعت مهیا می‌کنند و بسیار پرفروش می‌باشند. زیرا فاکتور برش آن ها موجب افزایش نسبی فاصله‌ی کانونی می شود.
از این سنسورها در بعضی دوربین های کامپکت نیز استفاده می شود. مثل Ricoh’s GR II ، Fujifilm X100F و Sigma DP2 Quattro.
دوربین The Ricoh GR II، یک لنز ۱۹ میلی‌متری Fujifilm X100F لنز ۲۳ میلی‌متری و Sigma DP2 Quattro لنز ۳۰ میلی‌متری دارند. هر سه فاصله کانونی ۲۸، ۳۵ و ۴۵ میلی‌متری را مهیا می‌کنند. مقدار ماکسیمم دیافراگم این لنزها نیز بسیار زیاد است و به‌این‌ترتیب، عکاس به راحتی می‌تواند با عمق میدان کم از سوژه‌های مورد نظرش عکاسی کند.
۶-سنسور APS-H
ابعاد سنسور: ۲۶٫۶ در ۱۷٫۹ میلی‌متر
این نوع سنسورها بیشتر در دوربین های سری ۱ D کانن مانند ۱ D Mark III و ۱D Mark IV استفاده می‌کنند. هرچند شرکت‌های ساخت این محصولات چند سالی است از سنسور های فول فریم به‌جای این سنسور در دوربین های خود استفاده می‌کنند.
این سنسور کمی از سنسور فول‌فریم کوچک‌تر و کمی از سنسور APS-C بزرگ‌تر می‌باشند. فاکتور برش این سنسور ها تقریباً بین دو تا ۱٫۳ برابر می‌باشد.
اخیراً از ورژن ۵۱ مگاپیکسلی این سنسور در دوربین های Sigma’s sd Quattro H استفاده می شود. همچنین شرکت کانن این سنسور را توسعه داده و از مدل ۲۵۰ مگاپیکسلی آن برای موارد نظامی و حفاظتی استفاده می کند. مدتی است که از این سنسور در دوربین های DSLR استفاده نمی شود.
۷-سنسور فول فریم
ابعاد سنسور: ۳۶ در ۲۴ میلی‌متر
از سنسورهای فول‌فریم در دوربین های سطح بالا و حرفه‌ای می‌کنند و بیشتر سازندگان در دوربین های پرچم‌دار خود این نوع سنسور ها را تعبیه می‌کنند. دوربین هایی مانند سونی a7R III، کانن ۵D Mark IV و نیکون D850 ازاین‌دست هستند.
سطح بزرگ این سنسورها باعث می شود که نور بیشتری از محیط دریافت کنند که موجب تولید عکس‌های باکیفیت‌تری می شود. همچنین به کمک این قابلیت سازندگان می‌توانند از رزولوشن‌ها و تعداد پیکسل‌های متنوع و متفاوتی استفاده کنند. در حال حاضر مدل‌های ۱۲ مگاپیکسلی، ۲۴ مگاپیکسلی و ۳۶ مگاپیکسلی از این سنسور وجود دارند.
ابعاد سنسورهای فول‌فریم تقریباً مشابه فیلم‌های نگاتیو ۳۵ میلی‌متری هستند. پس اصلاً فاکتور برشی وجود ندارد که بخواهیم درباره‌اش توضیح دهیم. یعنی نیازی به تبدیل فاصله‌ی کانونی ندارند یا اصطلاحاً فاکتور برش آن ها معادل یک است. اگر شما از لنزی استفاده کنید که برای فیلم‌های ۳۵ میلی‌متری شده و آن را بر روی سنسور فول‌فریم به کار بگیرید، فاصله‌ی کانونی هیچ تغییری نخواهد داشت.
بسته به سیستم دوربین و خود سازنده، در برخی از دوربین ها امکان استفاده از لنز مختص سنسور APS-C بر روی دوربین های فول‌فریم وجود دارد. در این صورت دوربین کناره‌های فریم را برش می دهد، بخش‌های تاریک گوشه‌کنار تصویر را حذف می کند و به‌این‌ترتیب رزولوشن سنسور کاهش می‌یابد. سپس اطلاعات فقط از قسمت میانی آن خوانده می‌شوند. هرچند همیشه مطمئن شوید که آیا دوربینتان می‌تواند لنز ناسازگار با سنسور خودش را تحمل کند یا خیر. اگر دوربین شما از چنین چیزی پشتیبانی نمی کند، انجام این کار ممکن است به آیینه‌ی دوربین صدمه بزند.
۶-سنسور Medium-format
ابعاد سنسور: ۴۴ در ۳۳ میلی‌متر
سنسور های Medium-format واقعاً بسیار از سنسور های فول‌فریم بزرگ‌تر می‌باشند و اخیراً در بسیاری از دوربین های جدید، از این سنسور استفاده می شود. مثل Fujifilm GFX 50S و Hasselblad X1D و Pentax 645Z
سنسور های Medium-format معمولاً باعث می شود عکس‌ها باکیفیت بسیار بالایی ثبت شوند اما به خاطر قیمت بالا و سایر مسائل، معمولاً برای پروژه‌های حرفه‌ای و توسط عکاسان حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. دوربین های DSLR معمولاً کوچک‌تر هستند و واقعاً حمل آن ها آسان و راحت است. اگر دوربین DSLR داشته باشید به راحتی می‌توانید از انواع لنزها در آن استفاده کنید و همچنین عملکرد فوکوس خودکار در آن ها بسیار سریع می‌باشد.
ولی اگر اولویت اول شما در خرید، کیفیت است، پیشنهاد می‌کنم که سراغ سنسور های Medium-forma بروید. به دلیل اینکه این نوع سنسورها در ابعاد مختلفی تولید می‌شوند فاکتور برش آن ها بین ۰٫۷۹ تا ۰٫۶۴ متغیر است.
با توجه به اطلاعاتی که در این مقاله در اختیار شما قرارداده ایم، امیدواریم که حالا با اطلاعات و آگاهی بیشتری خرید کنید و عکس‌های بی‌نظیر و باکیفیتی را با آگاهی از ابعاد سنسور دوربینتان ثبت کرده و لذت ببرید.
فهرست مطالب این مقاله
